Thời gian hình thành và phát triển của nghề luật sư tại Việt Nam

1. Thời kỳ hình thành

• Trước Cách mạng tháng Tám 1945: Nghề luật sư ở Việt Nam chưa có hệ thống chính thức, chủ yếu là các luật sư tư nhân theo mô hình Pháp – thuộc địa, hoạt động chủ yếu tại các tòa án thực dân.
• 1945 – 1954 (Cách mạng và kháng chiến chống Pháp): Sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, nghề luật sư chính thức được định hướng theo mô hình mới, phục vụ cho hệ thống tòa án cách mạng.

2. Thời kỳ phát triển

• 1954 – 1975: Ở miền Bắc, nghề luật sư phát triển dưới sự quản lý của Nhà nước, phục vụ tòa án nhân dân, trọng tâm là luật sư nhà nước.
• Sau 1975: Đơn vị hành nghề luật sư bắt đầu được mở rộng cả nước.

3. Hình thức hiện đại

• 1987: Pháp lệnh Tổ chức luật sư 18/12/1987: Đây là luật chính thức đầu tiên quy định nghề luật sư ở Việt Nam một cách đầy đủ: điều kiện hành nghề, quyền và nghĩa vụ, tổ chức nghề nghiệp.
• Sửa đổi, bổ sung 2006, 2012 (và 2022): Hoàn thiện hệ thống luật sư hiện đại, gồm các Đoàn luật sư, Liên đoàn Luật sư Việt Nam.

Tổng kết “tuổi nghề luật sư”

• Nếu tính từ Pháp lệnh Tổ chức luật sư 18/12/1987: đến 2025, nghề đã chính thức 33 năm.
• Nếu tính từ cách mạng tháng 8/1945 – mốc nghề luật sư hiện đại được hình thành: đến nay là 80 năm (1945–2025).
• Nếu tính từ thời Pháp thuộc: thì nghề luật sư ở Việt Nam đã tồn tại lâu hơn, nhưng chưa mang tính quốc gia và chính thức, nên khó nói “hình thành và phát triển đầy đủ”.

Kết luận:

• Nghề luật sư ở Việt Nam về cơ bản đã trải qua 80 năm hình thành và phát triển nếu tính từ 1945 – tức từ khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời và có hệ thống pháp lý cách mạng đầu tiên.
• Nhưng hình thức hiện đại, tổ chức chuyên nghiệp theo luật pháp hiện nay thì mới được phát triển chính thức từ 1987, tức còn chưa đủ 80 năm.

Văn bản luật liên quan đến luật sư việt nam

·  Trước 1945: nghề dưới chế độ pháp thuộc địa.

·  1945: sau Cách mạng Tháng Tám nghề bắt đầu hình thành.

·  1987: Pháp lệnh Tổ chức luật sư (18/12/1987) — văn bản quy định chính thức ban đầu.

·  2001: Pháp lệnh Luật sư (25/7/2001).

·  2006: Luật Luật sư (số 65/2006/QH11, 29/6/2006).

·  2012: Sửa đổi, bổ sung Luật Luật sư (20/2012/QH13).

Lưu ý : Thực tế, sau Cách mạng Tháng Tám 1945, nghề luật sư ở Việt Nam chưa có văn bản riêng quy định chính thức sự ra đời của đội ngũ luật sư như ngày nay.

Thời điểm đó:

• Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mới thành lập, hệ thống pháp luật còn sơ khai.
• Các thiết chế pháp lý chủ yếu kế thừa một phần mô hình của Pháp (thời thuộc địa), nhưng được cải tổ để phục vụ Nhà nước mới.
• Chủ yếu có các sắc lệnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh quy định về tổ chức tòa án, công tố, thẩm phán, như:
  • Sắc lệnh số 46/SL ngày 10/10/1945 về việc tổ chức lại các Tòa án và ngạch Thẩm phán.
  • Sắc lệnh số 13/SL ngày 24/01/1946 quy định tổ chức các Tòa án và ngạch Thẩm phán.

Trong các sắc lệnh này, chưa có chế định “luật sư” độc lập như sau này, mà mới dừng ở việc cho phép một số người “bào chữa” tại tòa.

P/s:

• Có thể nói 1945 là mốc hình thành nhu cầu về luật sư, nhưng chưa có văn bản riêng biệt quy định “luật sư Việt Nam” ra đời.
• Văn bản pháp lý đầu tiên thực sự xác lập nghề luật sư phải đến Pháp lệnh Tổ chức luật sư ngày 18/12/1987.